Dziś obalamy 5 najpopularniejszych mitów na temat ADHD, bazując na specjalistycznej literaturze i badaniach naukowych. Nerwowe ruchy rąk, trudnościami w utrzymaniu koncentracji, wtrącanie się do rozmowy i zabawy. Znacie to? Tego typu zachowania możemy zaobserwować na różnych etapach rozwoju u dzieci, a poważnym problemem stają się wtedy, gdy występują w dużym natężeniu i wręcz stają się cechą stałą. Powoduje to pogorszenie funkcjonowania w konkretnej sferze rozwoju, przez co dziecko wyróżnia się na tle rówieśników. Wraz z coraz częstszym stawianiem diagnozy ADHD u dzieci, w społeczeństwie zaczęły pojawiać się fałszywe i szkodliwe mity na temat tego zaburzenia.
Czym jest ADHD?
Zespół nadpobudliwości ruchowej z deficytem uwagi, w skrócie nazywane ADHD, to zaburzenie neurorozwojowe obejmujące trzy grupy objawów. Pierwsza z nich związana jest z nadruchliwością, np. wykonywaniem nerwowych ruchów rąk i nóg, czy trudnościami w utrzymaniu tej samej pozycji przez dłuższy czas. Kolejny obszar wiąże się z zaburzeniami uwagi, m.in. trudnościami w utrzymaniu koncentracji na zadaniu, ale powoduje również łatwe rozpraszanie się pod wpływem zewnętrznych bodźców. Ostatnia grupa objawów łączy się z impulsywnością u występuje np. pod postacią ciągłego podnoszenia ręki do odpowiedzi, zanim w ogóle postawione zostanie pytanie, małej cierpliwości w czekaniu na swoją kolej, czy wtrącaniu się do rozmowy i zabawy.
Mit 1: ADHD nie istnieje
ADHD istnieje, jest prawdziwym zaburzeniem, które wedle najnowszych badań ma solidne podstawy biologiczne. Znajdziemy je w najważniejszych medycznych klasyfikacjach takich jak: ICD (Międzynarodowa Klasyfikacja Chorób i Problemów Zdrowotnych), DSM (Podręcznik Diagnostycznych i Statystyczny Zaburzeń Psychicznych), DC (Klasyfikacja Diagnostyczna Zaburzeń Psychicznych i Rozwojowych w Okresie Niemowlęctwa i Wczesnego Dzieciństwa). W 1987 r. DSM-III-R ostatecznie wprowadziło obowiązujący na całym świecie termin ADHD, po polsku – Zespół Zaburzeń Uwagi z Nadaktywnością. W kolejnych wydaniach podręcznika diagnostycznego doprecyzowano kryteria do trzech podtypów: nadaktywnego, mieszanego i nieuważnego. W najnowszym wydaniu DSM-5, ADHD zostało wprowadzone do nadrzędnej kategorii „Zaburzenia Neurorozwojowe”, co ma podkreślić biologiczny i neuronalny aspekt przyczyn tego zaburzenia.
Mit 2: ADHD jest wynikiem złego wychowania
Kiedyś często się słyszało, że ADHD jest wynikiem braku moralności i dyscypliny w wychowywaniu dzieci. Dziś wiemy, że nie ma podstaw, aby przyczyn ADHD upatrywać w kwestiach wychowawczych. Badania niejednokrotnie pokazały, że styl wychowywania nie ma żadnego związku z ADHD. Skutki tego zaburzenia wiążą się z obszarami genetycznymi i neurologicznymi, dotyczącymi trudności w sferze specyficznych wzorców przetwarzania informacji oraz anomaliami w zakresie wydzielania neurotransmiterów (czyli takich związków chemicznych, których cząsteczki są odpowiedzialne za przekazywanie sygnału między neuronami).
Mit 3: ADHD dotyczy tylko chłopców
ADHD nie dotyczy tylko chłopców, natomiast faktycznie patrząc na zasięg zjawiska, badania potwierdzają, że diagnoza ADHD (jak i innych zaburzeń eksternalizacyjnych) jest stawiana aż cztery razy częściej u chłopców niż u dziewczynek. Ta dysproporcja może wynikać zarówno z biologicznych aspektów różnic płciowych, jak i ze społecznych oraz kulturowych reakcji na zachowania dzieci. U chłopców częściej obserwujemy objawy wynikające z deficytu w sferze ruchowej, w konsekwencji widzimy, że dziecko jest bardzo aktywne ruchowo i znacząco poprzez swoje zachowanie zwraca na siebie uwagę. Z kolei u dziewczynek częściej występują trudności związane z koncentracją uwagi. Dla obserwatora jest to mniej widoczny, ingerujący problem, przez co w tym wypadku, ADHD może być trudniejsze do zdiagnozowania.
Mit 4: Dzieci z ADHD są agresywne
Kluczowa sprawa – dziecko impulsywne i nadpobudliwe nie oznacza tego samego, co dziecko agresywne. Zgadzamy się co do tego, że dzieci z tego typu zaburzeniem mają trudności w zakresie panowania nad zachowaniem, często reagują gwałtownie, bez przemyślenia. Jednak od dziecka agresywnego zasadniczo odróżnia je intencja. Dzieci z ADHD w swojej „wybuchowej” reakcji nie mają na celu skrzywdzenia kogoś, czy sprawienia komuś przykrości. Ich działania są wynikiem niewłaściwie wykształconej zdolności do samokontroli swoich zachowań, które pojawiają się pod wpływem określonych emocji i sytuacji. Tu warto też wspomnieć, że agresja ze strony każdego dziecka najczęściej wiąże się z niezaspokojonymi potrzebami fizjologicznymi na przykład brakiem odpowiedniej ilości snu czy głodem, jednak w przypadku dzieci z ADHD może być to bardziej i głośniej manifestowane.
Mit 5: ADHD nie jest poważnym zaburzeniem, można z niego wyrosnąć
Z ADHD się nie wyrasta, co więcej, niemal każde dziecko zdiagnozowane w kierunku ADHD będzie zmagało się z tymi trudnościami w dorosłym życiu. Można powiedzieć, że zmieni się jedynie obraz przebiegu zaburzenia, a także sposób, w jaki radzi sobie dorosły z danym problemem. To, jak będzie przebiegać zaburzenie na przestrzeni lat, zależy od wieku oraz od tego, jakie wyzwania rozwojowe będą stawiane dziecku na każdym etapie życia. Im wcześniej zostanie wprowadzone specjalistyczne wsparcie, odpowiednia terapia lub w niektórych przypadkach leczenie, tym lepiej osoby z ADHD będą radziły sobie i funkcjonowały w dorosłym życiu, nie odbiegając zachowaniem czy umiejętnościami od innych „przeciętnych” osób.
Dzieciństwo z ADHD nie oznacza pasma trudności i porażek. Wraz z deficytami w jednych obszarach, pojawiają się zasoby w innych, przez co, za ich pomocą można wyrównać pewne straty, a często osiągnąć znacznie więcej!
Autorka artykułu: Emma Nawrocka
A jeśli potrzebujesz pomysłów na realizację zajęć indywidualnych, jak i grupowych zapraszamy do naszego sklepu, gdzie znajdziesz e-book z ponad 130 kartami pracy do rozwijania umiejętności społecznych. Zadania obejmują tematykę rodziny i domu, pozwalają poznać własne „JA”, a przy okazji uczą umiejętności szkolnych, doskonalą motorykę małą i usprawniają sferę poznawczą. KLIKNIJ TUTAJ
Zdjęcie: Dzieci zdjęcie utworzone przez jcomp – pl.freepik.com
Bibliografia
- Baroni, A., & Castellanos, F. X. (2015). Neuroanatomic and cognitive abnormalities in attention-deficit/hyperactivity disorder in the era of ‘high definition’ neuroimaging. Current opinion in neurobiology, 30, 1-8.
- Borkowska A. R., Lipowska M., (2017). ADHD – od deficytu moralnego do zaburzenia neurorozwojowego.
- Davies, W., (2014), Sex differences in attention deficit hyperactivity disorder: candidate genetic and endocrine mechanisms. Frontiers in neuroendocrinology, 35(3), 331-346.
- Fayyad J., Sampson N. A., Hwang I., Adamowski T., Aguilar-Gaxiola S., Al-Hamzawi A., WHO World Mental Health Survey Collaborators. (2017). The descriptive epidemiology of DSM-IV adult ADHD in the world health organization world mental health surveys. ADHD Attention Deficit and Hyperactivity Disorders, 9(1), 47-65.
- Kołakowski A., (2013), Kliniczny obraz zaburzeń zachowania, [w:] Zaburzenia zachowania u dzieci. Teoria i praktyka, red. A. Kołakowski, 15-63.
- Kołakowski A., Wolańczyk T., Pisula A., Skotnicka M., Bryńska A. (2008). ADHD -zespół nadpobudliwości psychoruchowej: przewodnik dla rodziców i wychowawców, Psychiatria Polska, 42(1).
- Lipowska M., (2020), Zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi (ADHD).
- Shaffer D. R., Kipp K., Sørensen P., Wojtaś M., Lipowska M., (2015), Psychologia rozwoju: od dziecka do dorosłości. Harmonia Universalis.